บทที่ 4 อำนาจฟ้องคดีอาญา

บทที่ 4

อำนาจฟ้องคดีอาญา

โดยเฉลิมวุฒิ สาระกิจ

เอกสารประกอบการสอนกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

อำนาจฟ้องคดีอาญามาจากหลักการดำเนินคดีอาญา 3 หลักการคือ หลักการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ (Public Prosecution) หลักการดำเนินคดีอาญาโดยเอกชนผู้เสียหาย (Private Prosecution) และหลักการดำเนินคดีอาญาโดยประชาชน (Popular Prosecution)

          ซึ่งแต่เดิมก่อนที่จะมีการสถาปนารัฐขึ้นมานั้น เมื่อมีการกระทำความผิดเกิดขึ้นในสังคม สังคมก็ปล่อยให้มีการแก้แค้นทดแทนกัน แบบตาต่อตา ฟันต่อฟัน เป็นเรื่องของเอกชนต้องจัดการเอาเอง ต่อมาเมื่อมีการสถาปนาอำนาจรัฐขึ้นมา การแก้แค้นทดแทนกันไม่สามารถทำได้ เพราะจะทำให้สังคมเกิดความวุ่นวายไม่สงบสุข รัฐจึงเข้ามาปราบปรามการกระทำความผิดด้วยตนเอง มีการจับกุมดำเนินคดี มีการพิจารณาคดีและลงโทษผู้กระทำความผิดตามกฎหมาย โดยองค์กรที่รัฐจัดตั้งขึ้นมา เช่น ตำรวจ อัยการ ศาล ราชทัณฑ์ เป็นต้น แต่การที่จะปล่อยให้การดำเนินคดีอาญาเป็นเรื่องของรัฐทั้งหมด ในบางรัฐก็เกิดแนวความคิดว่า การรักษาความสงบเรียบร้อยของสังคมเป็นหน้าที่ของประชาชนทุกคน ไม่ใช่หน้าที่ของรัฐหรือตำรวจเท่านั้น ดังนั้นประชาชนทุกคนจึงมีอำนาจในการดำเนินคดีอาญาที่เกิดขึ้นได้ แม้จะไม่ใช่เอกชนผู้เสียหายเลยก็ตาม  ซึ่งแต่ละหลักมีรายละเอียดดังนี้

            1) การดำเนินคดีอาญาโดยเอกชนผู้เสียหาย (Private Prosecution) โดยหลักการนี้ถือว่าการดำเนินคดีเป็นเรื่องของเอกชนต่อเอกชนการต่อสู้คดีเป็นเรื่องของเอกชนที่ต้องแสวงหาพยานหลักฐานมาพิสูจน์ในศาล บุคคลอื่นที่ไม่ใช่ผู้เสียหายไม่มีสิทธิในการฟ้องคดี

2) หลักการดำเนินคดีอาญาโดยประชาชน (Popular Prosecution) มีหลักการมาจากแนวความคิดว่าประชาชนทุกคนมีหน้าที่ต้องรักษาความสงบสุขของประชาชน ทำให้ประชาชนทุกคนมีสิทธิฟ้องคดีอาญาได้โดยไม่คำนึงว่าเป็นผู้เสียหายหรือไม่ ซึ่งคู่ความโจทก์และจำเลยมีฐานะเท่าเทียมกัน

3) หลักการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ (Public Prosecution) มีแนวความคิดมาจากการคุ้มครองความสงบสุขและปลอดภัยของสังคมเป็นหน้าที่ของรัฐ การกระทำความผิดกฎหมายอาญาของรัฐถือเป็นความผิดต่อรัฐ ผู้เสียหายไม่มีอำนาจฟ้องคดี มีเพียงอำนาจเรียกร้องค่าสินไหมทดแทน

อำนาจฟ้องคดีอาญาของไทย

มาตรา 28 บุคคลเหล่านี้มีอำนาจฟ้องคดีอาญาต่อศาล

          (1) พนักงานอัยการ

          (2) ผู้เสียหาย

จากมาตรา 28 จะเห็นได้ว่า บุคคลที่มีอำนาจฟ้องคดีอาญาต่อศาลได้มี 2 ประเภท คือ พนักงานอัยการและผู้เสียหายเท่านั้น แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยมีหลักการดำเนินคดีตามหลักการการดำเนินคดีอาญาโดยรัฐ (State Prosecution) และการดำเนินคดีอาญาโดยเอกชนผู้เสียหาย (Private Prosecution) โดยที่ไม่มีการจำกัดประเภทคดีที่ผู้เสียหายมีอำนาจฟ้อง ผู้เสียหายมีอำนาจฟ้องคดีอาญาทุกคดีที่ตนเป็นผู้เสียหาย แต่การดำเนินคดีอาญาโดยหลักแล้วเป็นอำนาจและหน้าที่ของรัฐ โดยเฉพาะการดำเนินคดีอาญาในชั้นศาล ที่พนักงานอัยการมีอำนาจร้องขอให้ศาลสั่งให้ผู้เสียหายที่เป็นโจทก์ร่วมยุติการกระทำที่จะก่อให้เกิดความเสียหายต่อคดีได้ ตาม มาตรา 32 เมื่อพนักงานอัยการและผู้เสียหายเป็นโจทก์ร่วมกัน ถ้าพนักงานอัยการเห็นว่าผู้เสียหายจะกระทำให้คดีของอัยการเสียหายโดยกระทำหรือละเว้นกระทำการใด ๆ ในกระบวนพิจารณา พนักงานอัยการมีอำนาจร้องต่อศาลให้สั่งผู้เสียหายกระทำหรือละเว้นกระทำการนั้น ๆ ได้

พิจารณาตัวอย่างดังต่อไปนี้

นายหนึ่งและนายสองถูกนายสามทำร้ายร่างกายจนได้รับบาดเจ็บสาหัส นายหนึ่งได้ยื่นฟ้องนายสามต่อศาลในความผิดฐานทำร้ายร่างกาย และคดีได้อยู่ในระหว่างพิจารณาคดีของศาล ดังนี้นายสองจะยื่นฟ้องนายสามเป็นจำเลยในความผิดดังกล่าวได้อีก เพราะการฟ้องคดีของนายหนึ่งหาตัดสิทธิในการฟ้องคดีของนายสองไม่ เช่นเดียวกับกรณีที่อัยการฟ้องคดีต่อศาล ก็ไม่ตัดสิทธิผู้เสียหายที่จะฟ้องคดีนั้นอีก

ตัวอย่างที่ 2 นายหนึ่งและนายสองถูกนายสามทำร้ายร่างกายจนได้รับบาดเจ็บสาหัส นายหนึ่งได้ยื่นฟ้องนายสามต่อศาลในความผิดฐานทำร้ายร่างกาย และศาลได้มีคำพิพากษาถึงที่สุดแล้ว ดังนี้นายสองจะยื่นฟ้องนายสามเป็นจำเลยในความผิดดังกล่าวอีกไม่ได้ เพราะจะเป็นการลงโทษซ้ำสองในความผิดเดียวกัน (Double Jeopardy) ซึ่งเป็นหลักการสำคัญในการดำเนินคดีอาญา ซึ่งจะได้กล่าวต่อไปใน มาตรา 39

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 769/2535 ในคดีอาญาที่มีผู้เสียหายหลายคน ผู้เสียหายแต่ละคนย่อมมีสิทธิฟ้องผู้กระทำผิดได้ การที่ผู้เสียหายคนหนึ่งฟ้องผู้กระทำผิดก่อนประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ก็ไม่มีบทบัญญัติห้ามผู้เสียหายคนอื่นฟ้องผู้กระทำผิดอีก

การฟ้องคดีโดยผู้เสียหาย

กฎหมายไทยให้อำนาจผู้เสียหายฟ้องคดีเองได้ โดยไม่จำกัดประเภทของคดี แม้ต่อมาปรากฏว่าผู้เสียหายที่ฟ้องคดีไว้แล้วตายลง บุคคลตาม มาตรา29 ก็ดำเนินคดีต่อไปได้

มาตรา 29 เมื่อผู้เสียหายได้ยื่นฟ้องแล้วตายลง ผู้บุพการี ผู้สืบสันดานสามีหรือภริยาจะดำเนินคดีต่างผู้ตายต่อไปก็ได้

          ถ้าผู้เสียหายที่ตายนั้นเป็นผู้เยาว์ ผู้วิกลจริต หรือผู้ไร้ความสามารถ ซึ่งผู้แทนโดยชอบธรรม ผู้อนุบาล หรือผู้แทนเฉพาะคดีได้ยื่นฟ้องแทนไว้แล้ว ผู้ฟ้องแทนนั้นจะว่าคดีต่อไปก็ได้

ถ้าโจทก์ฟ้องคดีแล้วตายลง แต่ไม่มีผู้จะว่าคดีต่อไป จะส่งผลต่อคดีอย่างไร พิจารณาตามคำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1244/2504 คดีความผิดอาญาแผ่นดินที่ราษฎรเป็นโจทก์ จำเลยฎีกา ส่งสำเนาฎีกาให้โจทก์ไม่ได้ เพราะโจทก์ถึงแก่กรรม นั้นก็ไม่เป็นเหตุขัดข้องแก่การดำเนินคดีต่อไป ถือได้ว่าโจทก์ได้ฟ้องร้องแทนแผ่นดิน ฉะนั้น ศาลฎีกาจึงทำการพิจารณาพิพากษาต่อไปได้ (ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 13/2504) (ผู้เขียนเห็นว่าในคดีนี้แม้โจทก์จะถึงแก่ความตายและไม่มีผู้ว่าคดีต่อไป ก็ไม่ทำให้คดียุติไป)

ตัวอย่าง นายแดงถูกลักทรัพย์ได้ร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องนายดำในความผิดฐานลักทรัพย์ต่อศาล โดยนายแดงได้ยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วม เมื่อศาลอนุญาต ระหว่างคดีอยู่ในระหว่างการพิจารณา นายแดงตายลง นายขาวบุตรของนายแดงจะดำเนินคดีต่อไปได้หรือไม่

นายแดงถูกลักทรัพย์ได้เข้าร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน คดีอยู่ในระหว่างการสอบสวน นายแดงหัวใจวายถึงแก่ความตาย ดังนี้นายขาวลูกของนายแดงจะดำเนินคดีต่อไปได้หรือไม่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5162/2547 ว. บิดาโจทก์ซึ่งเป็นผู้เสียหายโดยตรงจากการกระทำความผิดฐานฉ้อโกงของจำเลยถึงแก่ความตายโดยไม่ได้ถูกทำร้ายถึงตายตามมาตรา 5 (2) โจทก์ในฐานะเป็นผู้สืบสันดานจึงไม่มีอำนาจจัดการแทน ว. ฟ้องจำเลยได้ เมื่อ ว. เพียงแต่ร้องทุกข์โดยยังไม่ได้ฟ้องคดี ย่อมไม่ต้องด้วยบทบัญญัติมาตรา 29 ที่โจทก์จะดำเนินคดีต่าง ว. ผู้ตายต่อไปได้ โจทก์จึงไม่เป็นผู้เสียหายตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 2 (4) ไม่มีอำนาจฟ้องจำเลยในความผิดดังกล่าว

การขอเข้าเป็นโจทก์ร่วม

มาตรา 30 คดีอาญาใดซึ่งพนักงานอัยการยื่นฟ้องต่อศาลแล้ว ผู้เสียหายจะยื่นคำร้องขอเข้าร่วมเป็นโจทก์ในระยะใดระหว่างพิจารณาก่อนศาลชั้นต้นพิพากษาคดีนั้นก็ได้

มาตรา 31 คดีอาญาที่มิใช่ความผิดต่อส่วนตัวซึ่งผู้เสียหาย ยื่นฟ้องแล้ว พนักงานอัยการจะยื่นคำร้องขอเข้าร่วมเป็นโจทก์ในระยะใดก่อนคดีเสร็จเด็ดขาดก็ได้

กรณีตาม มาตรา 30 คือผู้เสียหายขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมกับพนักงานอัยการ นั้นหมายความว่าพนักงานอัยการได้เป็นโจทก์ยื่นฟ้องจำเลยต่อศาลแล้ว ต่อมาผู้เสียหายจะขอเข้าไปเป็นโจทก์ร่วมด้วย ซึ่งเป็นสิทธิของผู้เสียหาย การยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมนี้ เปรียบเสมือนกับการฟ้องคดีเอง แต่ไม่ต้องไต่สวนมูลฟ้องแล้วเพราะอัยการได้ฟ้องจำเลยในเรื่องเดียวกันไว้ก่อนแล้วนั่นเอง

การร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมของผู้เสียหายนั้นกฎหมายไม่ได้จำกัดประเภทคดีว่า คดีใดบ้างที่ผู้เสียหายจะเข้าเป็นโจทก์ร่วมได้ แต่สำคัญคดีนั้นเขาจะต้องเป็นผู้เสียหาย เช่น พนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องจำเลยใน 2 ข้อหา คือ กระทำโดยประมาทเป็นเหตุให้ผู้อื่นได้รับบาดเจ็บสาหัส ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 300 และความผิดฐานขับรถโดยประมาท ซึ่งเป็นความผิดตามกฎหมายจราจร ผู้เสียหายจะยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมได้ก็แต่ความผิดตาม มาตรา 300 เท่านั้น ส่วนความผิดตามกฎหมายจราจรนั้น เป็นโจทก์ร่วมไม่ได้ เพราะไม่ใช่ผู้เสียหายในความผิดนี้

การยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมกับพนักงานอัยการนั้นต้องยื่นคำร้องก่อนศาลชั้นต้นพิพากษาคดีนั้น หมายความว่า อย่างช้าที่สุดก็ต้องก่อนศาลอ่านคำพิพากษา ดังนั้นแม้คดีจะสืบพยานของโจทก์และจำเลยเสร็จแล้ว แต่ยังไม่ทันได้อ่านคำพิพากษาผู้เสียหายก็ยังยื่นคำร้องขอเป็นโจทก์ร่วมได้อยู่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 392/2512 ผู้เสียหายจะยื่นคำร้องขอเข้าร่วมเป็นโจทก์กับพนักงานอัยการเพื่อใช้สิทธิในการอุทธรณ์ฎีกา ภายหลังที่ศาลชั้นต้นพิพากษาคดีแล้วนั้นไม่ได้เพราะไม่ต้องตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 30

มาตรา 31 กรณีที่พนักงานอัยการขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมผู้เสียหาย หมายความว่า ผู้เสียหายได้ฟ้องคดีอาญาต่อศาลไว้ ต่อมาพนักงานอัยการได้ยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมกับผู้เสียหาย ซึ่งมีปัญหาว่า พนักงานอัยการสามารถขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมทุกคดีหรือไม่ สำหรับในประเด็นนี้ หากคดีที่เข้าเป็นโจทก์ร่วมนั้นเป็นความผิดอาญาแผ่นดิน (ยอมความไม่ได้) พนักงานอัยการก็สามารถเข้าเป็นโจทก์ร่วมได้ โดยที่ผู้เสียหายไม่ได้ร้องทุกข์มาก่อน ส่วนคดีความผิดต่อส่วนตัว (ยอมความได้) ต้องปรากฏว่าผู้เสียหายได้เคยร้องทุกข์ไว้แล้ว เพราะหากผู้เสียหายไม่ได้ร้องทุกข์ไว้ อัยการย่อมไม่มีอำนาจฟ้อง เมื่อไม่มีอำนาจฟ้องก็ขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมไม่ได้

กรณีที่พนักงานอัยการขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมกับผู้เสียหายนั้น ต้องยืนคำร้องก่อนคดีเสร็จเด็ดขาด ซึ่งแตกต่างจากกรณีที่ผู้เสียหายยื่นคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วม ที่ต้องยื่นก่อนศาลชั้นต้นพิพากษา ประเด็นปัญหาจึงเกิดขึ้นว่า “ก่อนคดีเสร็จเด็กขาด” หมายความว่าอย่างไร

          คดีเสร็จเด็ดขาด หมายความว่า คดีที่ศาลได้มีการวินิจฉัยในประเด็นแห่งคดีและได้มีคำพิพากษาไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว แต่หากคู่ความไม่พอใจก็อาจใช้สิทธิอุทธรณ์ฎีกาต่อไปได้อีก แต่ต้องอุทธรณ์ ฎีกาภายในระยะเวลาที่กฎหมายกำหนดไว้ และต้องอยู่ภายใต้บทบัญญัติเกี่ยวกับการอุทธรณ์ฎีกาด้วย

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 191/2531 ความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 371 และความผิดต่อพระราชบัญญัติอาวุธปืน ฯ รัฐเท่านั้นเป็นผู้เสียหาย โจทก์ร่วมมิใช่ผู้เสียหายจึงเป็นโจทก์ร่วมในข้อหาดังกล่าวไม่ได้ และไม่มีสิทธิฎีกาในข้อหาดังกล่าว แม้ศาลชั้นต้นอนุญาตให้โจทก์ร่วมเข้าเป็นโจทก์ร่วมในคดีนี้ได้ ก็น่าจะหมายถึงอนุญาตให้เข้าเป็นโจทก์ร่วมได้เฉพาะในข้อหาพยายามฆ่าผู้อื่นตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 288,289,80 ศาลฎีการับวินิจฉัยเฉพาะฎีกาในข้อหาพยายามฆ่าผู้อื่นเท่านั้น

การดำเนินคดีอาญาของไทยนั้นโดยหลักแล้วเป็นหน้าที่ของรัฐ โดยองค์กรต่าง ๆ ที่รัฐได้สร้างขึ้นมา โดยให้สิทธิผู้เสียหายในการฟ้องคดีอาญาได้ แต่การดำเนินคดีในชั้นศาลโดยหลักแล้วเป็นหน้าที่ของพนักงานอัยการ ซึ่งพิจารณาได้จาก มาตรา 32

มาตรา 32 เมื่อพนักงานอัยการและผู้เสียหายเป็นโจทก์ร่วมกัน ถ้าพนักงานอัยการเห็นว่าผู้เสียหายจะกระทำให้คดีของอัยการเสียหาย โดยกระทำหรือละเว้นกระทำการใด ๆ ในกระบวนพิจารณา พนักงานอัยการมีอำนาจร้องต่อศาลให้สั่งผู้เสียหายกระทำหรือละเว้นกระทำการนั้น ๆ ได้

ดังนั้นในคดีที่พนักงานอัยการเห็นว่า ผู้เสียหายที่เป็นโจทก์ร่วมนั้นจะกระทำการใดหรือละเว้นการกระทำใดอันจะส่งผลเสียต่อคดี พนักงานอัยการก็มีสิทธิยื่นคำร้องขอให้ศาลสั่งให้ผู้เสียหายหยุดได้

การรวมพิจารณาคดี

มาตรา 33 คดีอาญาเรื่องเดียวกันซึ่งทั้งพนักงานอัยการและผู้เสียหายต่างได้ยื่นฟ้องในศาลชั้นต้นศาลเดียวกันหรือต่างศาลกัน ศาลนั้น ๆ มีอำนาจสั่งให้รวมพิจารณาเป็นคดีเดียวกัน เมื่อศาลเห็นชอบโดยพลการหรือโดยโจทก์ยื่นคำร้องในระยะใดก่อนมีคำพิพากษา

แต่ทว่าจะมีคำสั่งเช่นนั้นไม่ได้ นอกจากจะได้รับความยินยอมของศาลอื่นนั้นก่อน

คดีอาญาเรื่องเดียวกัน หมายถึง คดีอาญาที่พนักงานอัยการและผู้เสียหายต่างได้ยื่นฟ้องในศาลชั้นต้นเดียวกันหรือต่างศาลกัน เมื่อศาลเห็นชอบโดยพลการหรือโดยโจทก์ยื่นคำร้องในระยะใดก่อนมีคำพิพากษา

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 133/2491 คดีอาญาราษฎรและอัยการต่างเป็นโจทก์ฟ้องจำเลยในกรณีเหตุอันเดียวกันนั้น ถ้าศาลสั่งให้รวมการพิจารณาคดีเป็นคดีเดียวกันแล้วการฟังคำพยานหลักฐานก็รวมเป็นคดีเดียวกันได้ ไม่ต้องแยกว่าเป็นพยานของสำนวนไหน

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1646/2515 แม้ผู้เสียหายจะได้ยื่นฟ้องจำเลยเป็นคดีอาญาไว้สำนวนหนึ่งแล้ว ก็ไม่มีกฎหมายจำกัดอำนาจของพนักงานอัยการมิให้ฟ้องจำเลยนั้นในเรื่องเดียวกันเป็นคดีใหม่อีกสำนวนหนึ่ง

ผลของคำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ

มาตรา 34 คำสั่งไม่ฟ้องคดี หาตัดสิทธิผู้เสียหายฟ้องคดีโดยตนเองไม่

คำสั่งไม่ฟ้องของพนักงานอัยการ หมายถึง คดีอาญาที่มีการสอบสวนแล้วเมื่อถึงชั้นฟ้องคดีของพนักงานอัยการ พนักงานอัยการมีอำนาจใช้ดุลพินิจในการสั่งคดีว่าจะฟ้องหรือไม่ฟ้องผู้ต้องหาได้ เมื่อพนักงานอัยการเห็นว่า ไม่ควรสั่งฟ้องผู้ต้องหามาตรา 34 บอกว่าไม่ตัดสิทธิฟ้องคดีเองของผู้เสียหาย หมายความว่าผู้เสียหายจะไปยื่นฟ้องคดีอาญาต่อศาลเองได้อยู่เสมอ ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการสั่งไม่ฟ้องของอัยการเลย ซึ่งมาตรา 34 เปรียบเสมือนการบัญญัติรับรองสิทธิของผู้เสียหายในการฟ้องคดีอาญา และการที่ให้ผู้เสียหายฟ้องคดีอาญาได้อยู่แม้พนักงานอัยการสั่งไม่ฟ้อง ถือเป็นการตรวจสอบการสั่งคดีของพนักงานอัยการอีกด้วย เพราะที่ผ่านมาในอดีตมีหลายกรณีที่พนักงานอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้องแล้วผู้เสียหายได้ยื่นฟ้องจำเลยต่อศาลเอง ซึ่งต่อมาศาลก็รับฟ้องและลงโทษจำเลย[1]

การถอนฟ้องคดีอาญา

มาตรา 35 คำร้องขอถอนฟ้องคดีอาญาจะยื่นเวลาใดก่อนมีคำพิพากษาของศาลชั้นต้นก็ได้ ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตหรือมิอนุญาตให้ถอนก็ได้ แล้วแต่ศาลจะเห็นสมควรประการใด ถ้าคำร้องนั้นได้ยื่นในภายหลังเมื่อจำเลยให้การแก้คดีแล้ว ให้ถามจำเลยว่าจะคัดค้าน หรือไม่ แล้วให้ศาลจดคำแถลงของจำเลยไว้ ในกรณีที่จำเลยคัดค้านการถอนฟ้อง ให้ศาลยกคำร้องขอถอนฟ้องนั้นเสีย

คดีความผิดต่อส่วนตัวนั้น จะถอนฟ้องหรือยอมความในเวลาใดก่อนคดีถึงที่สุดก็ได้ แต่ถ้าจำเลยคัดค้านให้ศาลยกคำร้องขอถอนฟ้องนั้นเสีย

หลักเกณฑ์ในการถอนฟ้อง

1) คำร้องขอถอนฟ้องคดีอาญาจะยื่นเวลาใดก่อนมีคำพิพากษาของศาลชั้นต้น

2) ศาลจะมีคำสั่งอนุญาตหรือมิอนุญาตให้ถอนก็ได้ แล้วแต่ศาลจะเห็นสมควรประการใด

3) ถ้าคำร้องนั้นได้ยื่นในภายหลังเมื่อจำเลยให้การแก้คดีแล้ว ให้ถามจำเลยว่าจะคัดค้าน หรือไม่ แล้วให้ศาลจดคำแถลงขอ หากจำเลยคัดค้าน ศาลจะอนุญาตให้ถอนฟ้องได้หรือไม่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 892/2514 การขอถอนคำร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วม มีผลเท่ากับเป็นการขอถอนฟ้องโจทก์จะขอถอนฟ้องได้ก็ต่อเมื่อก่อนศาลชั้นต้นพิพากษา เว้นแต่คดีความผิดต่อส่วนตัวซึ่งจะถอนฟ้องหรือยอมความกันได้ก่อนคดีถึงที่สุด

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 7241/2544 ศาลชั้นต้นอนุญาตให้โจทก์ร่วมเข้าร่วมเป็นโจทก์กับพนักงานอัยการได้ในครั้งแรก ก็แสดงว่าศาลชั้นต้นฟังว่าโจทก์ร่วมเป็นผู้เสียหาย สามารถดำเนินคดีแก่จำเลยโดยอาศัยสิทธิตามฟ้องของพนักงานอัยการเสมือนโจทก์ร่วมฟ้องเองการที่โจทก์ร่วมขอถอนตัวจากการเป็นโจทก์ร่วมโดยระบุว่ามีความเห็นหลายอย่างไม่ตรงกับความเห็นของโจทก์ หากโจทก์ร่วมดำเนินคดีนี้ต่อไปอีกอาจจะก่อให้เกิดความเสียหายแก่รูปคดีของโจทก์การขอถอนตัวจากการเป็นโจทก์ร่วมดังกล่าวไม่ปรากฏว่าโจทก์ร่วมจะไปดำเนินการอะไรอีก ถือได้ว่าโจทก์ร่วมไม่ประสงค์จะดำเนินคดีแก่จำเลยอีกต่อไป มีผลเท่ากับเป็นการถอนฟ้องในส่วนของโจทก์ร่วมเสร็จเด็ดขาดนั่นเอง เมื่อเป็นการขอถอนฟ้องเสร็จเด็ดขาดแล้ว โจทก์ร่วมจะไปขอเข้าร่วมเป็นโจทก์อีกไม่ได้ ต้องห้ามตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 36 ดังนั้นที่ศาลชั้นต้นมีคำสั่งให้โจทก์ร่วมเข้าร่วมเป็นโจทก์กับพนักงานอัยการผู้เป็นโจทก์ในครั้งหลังจึงไม่ชอบ และเมื่อโจทก์ร่วมเข้าร่วมเป็นโจทก์ไม่ได้แล้ว โจทก์ร่วมจึงมิได้เป็นโจทก์ของคดีนี้ โจทก์ร่วมจึงไม่มีสิทธิอุทธรณ์คำพิพากษาของศาลชั้นต้นคดีนี้ได้

ในคดีความผิดต่อส่วนตัว หากปรากฏว่าผู้เสียหายไม่ได้เข้าเป็นโจทก์ร่วมกับพนักงานอัยการ จะขอถอนฟ้องได้หรือไม่

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1241/2526 แม้ว่าในคำร้องของผู้เสียหายจะบรรยายว่าขอถอนฟ้องก็ตามแต่ในคำร้องก็ระบุข้อความชัดเจนว่าเนื่องจากผู้เสียหายและจำเลยตกลงกันได้แล้วผู้เสียหายจึงไม่มีความประสงค์ที่จะดำเนินคดีอาญาแก่จำเลยต่อไปแสดงว่าผู้เสียหายไม่ติดใจว่ากล่าวเอาความแก่จำเลยและประสงค์จะขอถอนคำร้องทุกข์นั่นเองแต่ใช้ข้อความผิดไปเป็นถอนฟ้องสิทธินำคดีอาญามาฟ้องของโจทก์ย่อมระงับไปตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 39(2)

ผลของการถอนฟ้องคดีอาญา

มาตรา 36 คดีอาญาซึ่งได้ถอนฟ้องไปจากศาลแล้ว จะนำมาฟ้อง อีกหาได้ไม่ เว้นแต่จะเข้าอยู่ในข้อยกเว้นต่อไปนี้

(1) ถ้าพนักงานอัยการได้ยื่นฟ้องคดีอาญาซึ่งไม่ใช่ความผิดต่อ ส่วนตัวไว้แล้วได้ถอนฟ้องคดีนั้นไป การถอนนี้ไม่ตัดสิทธิผู้เสียหาย ที่จะยื่นฟ้องคดีนั้นใหม่

(2) ถ้าพนักงานอัยการถอนคดีซึ่งเป็นความผิดต่อส่วนตัวไปโดยมิได้รับความยินยอมเป็นหนังสือจากผู้เสียหาย การถอนนั้นไม่ตัดสิทธิผู้เสียหายที่จะยื่นฟ้องคดีนั้นใหม่

(3) ถ้าผู้เสียหายได้ยื่นฟ้องคดีอาญาไว้แล้ว ได้ถอนฟ้องคดีนั้นเสีย การถอนนี้ไม่ตัดสิทธิพนักงานอัยการที่จะยื่นฟ้องคดีนั้นใหม่ เว้นแต่คดีซึ่งเป็นความผิดต่อส่วนตัว

---

[1] ย้อนรอยคดีดังฆ่าหั่นศพ"แพทย์หญิงผัสพร"หลัง"หมอวิสุทธิ์"พ้นเรือนจำบางขวาง

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1407154209

กฎหมายอาญาสำหรับตำรวจ chaloemwut sarakit www.mebmarket.com เหมาะสำหรับคนที่จะสอบตำรวจ ทั้งนายสิบตำรวจและนายตำรวจสัญญาบัตร และประชาชนทั่วไปที่สนใจกฎหมายอาญา