การสอบสวนคดีอาญา

การสอบสวน

1 การสอบสวนกับอำนาจฟ้องคดี

     1.1 คดีอาญานั้นกฎหมายห้ามมิให้อัยการยื่นฟ้องคดีใดต่อศาลโดยมิได้มีการสอบสวนในความผิดนั้นก่อน

     1.2 แต่ถ้าหากว่าเป็นการฟ้องคดีอาญาโดยผู้เสียหายฟ้องเองไม่ต้องมีการสอบสวน แต่เพื่อเป็นการกลั่นกรองการฟ้องคดี กฎหมายกำหนดให้มีการไต่สวนมูลฟ้องในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์เสมอ

     1.3 อัยการจะมีอำนาจฟ้องคดีอาญาได้ การสอบสวนนั้นต้องชอบด้วยกฎหมายด้วย

          1.3.1 การสอบสวนที่ไม่ชอบถือว่าไม่มีการสอบสวน เช่น

               - สอบสวนโดยผู้ที่ไม่มีอำนาจสอบสวน

               - พนักงานสอบสวนที่สรุปสำนวนทำความเห็นควรสั่งฟ้องไม่ฟ้องไม่ใช่พนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

               - พนักงานสอบสวนทำการสอบสวนคดีอาญาความผิดส่วนตัวโดยผู้เสียหายไม่ได้ร้องทุกข์

               - การสอบสวนโดยที่ไม่แจ้งข้อหาให้ผู้ต้องหาทราบ

     1.4 การทำสำนวนสอบสวนนั้นเป็นหน้าที่ของพนักงานสอบสวนรวมถึงทำความเห็นว่าควรสั่งฟ้องไม่ฟ้อง ดังนั้นกฎหมายจึงให้อัยการเข้ามาตรวจสอบการสอบสวนนั้นอีกที โดยให้อำนาจอัยการที่จะสั่งฟ้อง สั่งไม่ฟ้องหรือให้มีการสอบสวนเพิ่มเติมได้ เพื่อตรวจสอบการสอบสวนของพนังงานสอบสวนอีกทีหนึ่ง

2 เงื่อนไขของการสอบสวนที่ชอบด้วยกฎหมาย

     2.1 ต้องสอบสวนโดยพนักงานสอบสวนโดยเจ้าพนักงานซึ่งกฎหมายกำหนด ให้มีอำนาจและหน้าที่ทำการสอบสวนตาม ม.2(6)

         2.1.1 ม.2(6) "พนักงานสอบสวน" หมายความถึงเจ้าพนักงานซึ่งกฎหมาย ให้มีอำนาจและหน้าที่ทำการสอบสวน

         2.1.2 พนักงานสอบสวนไม่ได้จำกัดเฉพาะพนักงานสอบสวนตาม ป.วิ.อาญาอย่างเดียวแต่ยังรวมถึงตามกฎหมายอื่น ๆ ที่มีอำนาจสอบสวนด้วย เช่น พนักงานสอบสวนคดีพิเศษ DSI

        2.1.3 พนักงานสอบสวนที่มีอำนาจหน้าที่สอบสวนตาม ป.วิ.อาญา คือ บุคคลตาม ม.18 และม.20

          1) ตาม ม.18 ได้แก่

               - นอกเขตกรุงเทพฯ ได้แก่ พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่/ปลัดอำเภอ/ตำรวจซึ่งมียศ ร.ต.ต.ขึ้นไป

              - ในเขตกรุงเทพฯ ได้แก่ ตำรวจซึ่งมียศ ร.ต.ต.ขึ้นไป

          2) ตาม ม.20 ได้แก่

             - ความผิดที่เกิดขึ้นนอกราชอาณาจักร

             -พิจารณาตาม ป.อ. เช่น ความผิดตาม ม.7 ม.8 ม.9 เป็นต้น

            -ม.20 "...ให้อัยการสูงสุดหรือผู้รักษาการแทนเป็นพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ หรือจะมอบหมายหน้าที่นั้น ให้พนักงานอัยการหรือพนักงานสอบสวนคนใด เป็นผู้รับผิดชอบทำการสอบสวนแทนก็ได้"

     2.1.4 หากการสอบสวนทำโดยเจ้าพนักงานที่ไม่มีอำนาจในการสอบสวนย่อมเป็นการสอบสวนที่มิชอบ

2.2 ต้องเป็นการสอบสวนโดยพนักงานสอบสวนที่มีเขตอำนาจ

     2.2.1 กรณีความผิดเกิดขึ้นในราชอาณาจักร

          1) ความผิดเกิดในท้องที่เดียว พนักงานสอบสวนที่มีอำนาจสอบสวน

               -พนักงานสอบสวนที่แห่งท้องที่ความผิดอาญาซึ่งได้เกิด หรืออ้าง หรือเชื่อว่าได้เกิดภายในเขตอำนาจของตน

              -พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ผู้ต้องหามีที่อยู่ภายในเขตอำนาจตน

              -พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ผู้ต้องหาถูกจับภายในเขตอำนาจตน

     พนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

     โดยหลัก แล้วคือพนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ความผิดอาญาได้เกิดในเขตอำนาจตน

     ข้อยกเว้น มีเหตุจำเป็นหรือเพื่อความสะดวกจึงให้พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ผู้ต้องหามีที่อยู่หรือถูกจับ เป็นพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบได้

ข้อสังเกต

     -พนักงานสอบสวนอื่นนอกจากที่ได้กล่าวมาใน ม.18 ย่อมไม่มีอำนาจสอบสวน หากทำการสอบสวนย่อมไม่ชอบ

     -ท้องที่ลงมือฆ่าคือท้องที่ความผิดเกิดส่วนท้องที่ที่ผู้ตาย ได้ตายนั้นเป็นเพียงท้องที่ผลเกิด ไม่ใช่ความผิดได้เกิด พนักงานสอบสวนในท้องที่ผู้ตายได้ตายลงไม่มีอำนาจสอบสวน

     -แม้ผู้ต้องหาไม่คัดค้านการสอบสวนก็ไม่ชอบ เพราะสอบสวนโดยไม่มีเขตอำนาจ

     -การสอบสวนมีการการสอบสวนโดยพนักงานสอบสวนที่ไม่มีเขตอำนาจสอบสวนแต่เพียงบางส่วนเท่านั้นก็ทำให้การสอบสวนไม่ชอบไปทั้งหมด

     -การย้ายที่ทำการของพนักงานสอบสวนไม่ทำให้เขตอำนาจสอบสวนคดีเปลี่ยนแปลงไป เช่น น้ำท่วม ส.น. ต้องย้ายไปทำการที่อื่น แต่เขตอำนาจสอบสวนยังเหมือนเดิม

     2) กรณีความผิดเกิดหลายท้องที่เกี่ยวข้องหรือต่อเนื่องกัน

     -ต่อเนื่องอย่างไรหรือไม่ต้องพิจารณาว่าเป็นไปตาม ม.19 (1)-(6) หรือไม่ อ่านเอาเองนะครับ

      พนักงานสอบสวนที่มีอำนาจสอบสวน

          - พนักงานสอบสวนที่ในท้องที่ใดท้องที่หนึ่งย่อมมีอำนาจสอบสวนคดีอาญาได้

ข้อสังเกต

     -นอกจากมีอำนาจสอบสวนคดีอาญาที่เกิดขึ้นแล้ว ยังมีอำนาจในการสอบสวนความผิดอาญาอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับคดีนั้นได้อีกด้วย เช่น ลักทรัพย์ในท้องที่ แต่การรับของโจรได้ทำในท้องที่อื่น พนักงานสอบสวนในท้องที่มีการลักทรัพย์ก็สามารถสอบสวนทั้งสองคดีได้

พนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

     -ถ้าจับผู้ต้องหาได้แล้วคือพนักงานสอบสวนซึ่งท้องที่ที่จับได้อยู่ในเขตอำนาจ

ข้อสังเกต ต้องไม่ปรากฏว่าท้องที่อื่นพบการกระทำผิดก่อนแล้ว เช่นมีการร้องทุกข์ไว้ที่ ส.น.อื่นแล้ว แม้จะจับได้ก็ไม่ใช่พนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

     -ถ้าจับผู้ต้องหายังไม่ได้คือพนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ที่พบการกระทำความผิดก่อนอยู่ในเขตอำนาจ (ข้อสังเกต หากพนักงานสอบสวนท้องที่ใดที่เกี่ยวข้อง(ที่เกี่ยวข้องตาม (1)-(6) ด้วย)สามารถจับได้ก่อน ย่อมเป็นพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ)

          2.2.2 กรณีความผิดเกิดนอกราชอาณาจักร

              -จะใช้ ม.18 และ ม.19 ไม่ได้ ด้วยเหตุเพราะความผิดไม่ได้กระทำลงในท้องที่ใดที่หนึ่ง

             -ความผิดใดกระทำลงนอกราชอาณาจักพิจารณาตาม ป.อาญา

     2.3 ต้องสรุปสำนวนและทำความเห็นว่าควรสั่งฟ้องหรือไม่ฟ้อง ส่งให้พนักงานอัยการโดยพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

          2.3.1 พิจารณาตามหลักเกณฑ์ที่ได้กล่าวไปแล้ว

ความผิดที่เกิดขึ้นในท้องที่เดียว/หรือหลายท้องที่เกี่ยวเนื่องกัน

         2.3.2 หากมีพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบหลายคน จะต้องมีการชี้ขาดอำนาจว่าใครควรเป็นผู้รับผิดชอบ 

               ในท้องที่เดียวกันมีพนักงานสอบสวนหลายคนให้หัวหน้าหรือผู้รักษาการแทนเป็นพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ

              ในกรณีหลายท้องที่ในกรุงเทพฯ ให้ผู้บังคับบัญชาของพนักงานสอบสวนซึ่งมีตำแหน่งรองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติขึ้นไปชี้ขาด

             ในต่างจังหวัด ให้ผู้ว่าราชการเป็นผู้ชี้ขาด ถ้ามีหลายจังหวัด ให้อัยการสูงสุดหรือผู้ทำการแทนตัดสิน

     2.4 ในคดีอาญาความผิดต่อส่วนตัวนั้นจะต้องมีการร้องทุกข์ตามระเบียบเสียก่อน

           2.4.1 มาตรา 121 พนักงานสอบสวนมีอำนาจสอบสวนคดีอาญาทั้งปวง แต่ถ้าเป็นคดีความผิดต่อส่วนตัว ห้ามมิให้ทำการสอบสวน เว้นแต่จะมีคำร้องทุกข์ตามระเบียบ ดังนั้นหาไม่มีการร้องทุกข์ในคดีอาญาความผิดต่อส่วนตัว จะสอบสวนไม่ได้ และหากสอบสวนไปก็ไม่ชอบ

          2.4.2 คำร้องทุกข์ตามระเบียบ

             1) ผู้ร้องทุกข์ต้องมีอำนาจร้องทุกข์

                 ผู้ร้องทุกข์ต้องเป็นผู้เสียหาย

                   -2(7) "คำร้องทุกข์" หมายความถึงการที่ผู้เสียหายได้กล่าวหาต่อ...

                  -เป็นผู้เสียหายหรือไม่พิจารณาตาม ม.2(4) ที่ได้กล่าวไปแล้วตามเอกสารชุดแรก

                  -ผู้เสียหายมอบอำนาจให้มีการร้องทุกข์แทนได้

                  -หนังสือมอบอำนาจต้องชัดเจนว่ามอบอำนาจไปทำอะไรและลงนามผู้มีอำนาจ

                 -ผู้เสียหายที่เป็นผู้เยาว์ร้องทุกข์เองได้ (แต่ฟ้องคดีอาญาเองไม่ได้) แต่ต้องปรากฏว่ารู้สึกผิดชอบพอสมควร

             2) ต้องร้องทุกข์ต่อเจ้าหน้าที่ที่มีอำนาจรับคำร้องทุกข์

                   ม.2(7)...การที่ผู้เสียหายได้กล่าวหาต่อ เจ้าหน้าที่ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้ หมายถึง เจ้าหน้าตามบทบัญญัติของ ป.วิ.อาญา ให้มีอำนาจรับคำร้องทุกข์ได้

การร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวน ต้องเป็นพนักงานสอบสวนตาม ม.2(6)

                 -พนักงานสอบสวนที่มีอำนาจรับคำร้องทุกข์จะเป็นท้องที่ใดก็ได้ ไม่จำเป็นต้องมีเขตอำนาจเหมือนอำนาจสอบสวน

                 -การร้องทุกข์ต่อพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจ ตาม ม.124 ผู้เสียหายจะร้องทุกข์ต่อพนักงานฝ่ายปกครองหรือ ตำรวจซึ่งมีตำแหน่งหน้าที่รองหรือเหนือพนักงานสอบสวนและเป็นผู้ ซึ่งมีหน้าที่รักษาความสงบเรียบร้อยตามกฎหมายก็ได้ เช่น พัศดี/จนท.สรรพสามิต/จนท.กรมศุลกากร/จนท.กรมเจ้าท่า/ต.ม. เป็นต้น

ข้อสังเกต

      -การร้องทุกข์ต่อบุคคลที่ไม่มีอำนาจรับคำร้องทุกข์ย่อมทำให้การร้องทุกข์ไม่ได้เป็นไปตามระเบียบแห่งการร้องทุกข์ ถือว่าไม่มีการร้องทุกข์หากมีการสอบคดีอาญาเรื่องนั้นก็เป็นการสอบสวนที่ไม่ชอบ

     -พนักงานสอบสวนหรือพนักงานฝ่ายปกครองหากเป็นผู้เสียหายเอง สามารถร้องทุกข์ต่อตนเองที่เป็นพนักงานสอบสวนได้

         3) ต้องร้องทุกข์โดยมีเจตนาจะให้ผู้กระทำผิดได้รับโทษ

               -ม.2(7) ...และการกล่าวหาเช่นนั้นได้กล่าวโดยมีเจตนา จะให้ผู้กระทำความผิดได้รับโทษ

               -แจ้งว่าถูกข่มขืน แต่ขอดูไปก่อนถ้าหากผู้ระทำผิดย้อนกลับมาอีกทีจะเอาเรื่อง...ไม่มีเจตนาแจ้งให้รับโทษ

              -แจ้งความเพื่อเป็นหลักฐาน

              -ร้องทุกข์เพื่อกันคดีขาดอายุความ

        4) ต้องร้องทุกข์ตามแบบวิธีการร้องทุกข์ 

            -เป็นไปตาม ป.วิ.อาญา ม.123,124

         5) ต้องร้องทุกข์ภายในกำหนดอายุความร้องทุกข์

            -มาตรา 96 ภายใต้บังคับ มาตรา 95 ในกรณีความผิดอันยอมความ ได้ถ้าผู้เสียหายมิได้ร้องทุกข์ภายในสามเดือนนับแต่วันที่รู้เรื่องความ ผิดและรู้ตัวผู้กระทำความผิด เป็นอันขาดอายุความ มาตรา 97 ในการฟ้องขอให้กักกัน ถ้าจะฟ้องภายหลังการฟ้อง คดีอันเป็นมูลให้เกิดอำนาจฟ้องขอให้กักกัน ต้องฟ้องภายในกำหนด หกเดือนนับแต่วันที่ฟ้องคดีนั้น มิฉะนั้น เป็นอันขาดอายุความ

          -การไม่ได้ร้องทุกข์ภายในกำหนด รวมถึงการร้องทุกข์แต่เป็นการร้องทุกข์โดยมิชอบด้วย

          -ถ้าคดีอาญาเรื่องนั้นผู้เสียหายเป็นโจทก์ฟ้องคดีอาญาเองภายในกำหนดร้องทุกข์นั้น ถือว่าเป็นการร้องทุกข์แล้ว ไม่ต้องร้องทุกข์ต่อเจ้าพนักงานอีก

          -การนับระยะเวลานับยังไงอ่านเอาเองนะครับ

     2.5 ต้องมีการแจ้งข้อหาให้ผู้ต้องหาทราบ

        2.5.1 เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องแจ้งข้อหาให้ผู้ต้องทราบ เพื่อให้ผู้ต้องหาให้การได้ถูกต้อง ไม่หลงเข้าใจผิด

        2.5.2 การไม่แจ้งข้อหาให้ทราบนั้นทำให้การสอบสวนไม่ชอบไปเลย คนละกรณีกับการไม่แจ้งสิทธิต่างๆแก่ผู้ต้องหาที่ทำให้ไม่อาจรับฟังเป็นพยานหักฐานเท่านั้น

        2.5.3 แต่ไม่จำต้องระบุตัวบทกฎหมายหรือแจ้งครบทุกบทความผิด

................................

ข้อสอบเนติบัณฑิตที่เกี่ยวกับเรื่องสอบสวน

ข้อที่ 1

นายปาน อายุ 17 ปี ซึ่งเป็นผู้ต้องหาตามหมายจับของศาลในข้อหาทำร้ายร่างกายผู้อื่นถูกจับตัวส่งสอบสวน ก่อนเริ่มสอบปากคำ พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหาทำร้ายร่างกาย ตั้งทนายความให้และแจ้งสิทธิตามกฎหมายแก่ผู้ต้องหาโดยชอบแล้ว รวมทั้งสอบถามผู้ต้องหาว่าต้องการให้มีบุคคลใดเข้าร่วมในการสอบปากคำหรือไม่ ผู้ต้องหายืนยันว่าไม่ต้องการ ในการสอบปากคำผู้ต้องหาในวันดังกล่าวจึงไม่มีนักจิตวิทยานักสังคมสงเคราะห์ และพนักงานอัยการร่วมอยู่ด้วย เมื่อพนักงานสอบสวนทำการสอบสวนเสร็จแล้ว ได้สรุปสำนวนมีความเห็นควรสั่งฟ้องผู้ต้องหาในความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่น แต่พนักงานอัยการเห็นว่าการกระทำของผู้ต้องหาเป็นความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัส จึงยื่นฟ้องผู้ต้องหาต่อศาลในฐานดังกล่าว โดยมิได้สั่งให้พนักงานสอบสวนแจ้งข้อหาดังกล่าวแก่ผู้ต้องหาเพิ่มเติม

ให้วินิจฉัยว่า พนักงานสอบสวนทำการสอบสวนมาโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ และพนักงานอัยการมีอำนาจฟ้องผู้ต้องหาในความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัสหรือไม่

ธงคำตอบ

การสอบสวนผู้ต้องหาที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 134/2 ให้นำบทบัญญัติในมาตรา 133 ทวิ มาใช้บังคับโดยอนุโลม ซึ่งความผิดฐานทำร้ายร่างกายได้รับอันตรายแก่กาย เป็นความผิดเกี่ยวกับชีวิตและร่างกายอันมิใช่ความผิดที่เกิดจากการชุลมุนต่อสู้ในการสอบปากคำผู้ต้องหาที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปี พนักงานสอบสวนจะต้องจัดให้มีนักจิตวิทยา หรือนักสังคมสงเคราะห์ และพนักงานอัยการร่วมอยู่ด้วย แม้ผู้ต้องหามิได้ร้องขอหรือไม่ต้องการก็ตาม การที่พนักงานสอบสวนสอบปากคำนายปานผู้ต้องหาที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปี โดยไม่มีบุคคลดังกล่าวร่วมอยู่ด้วยทั้งไม่ปรากฏกรณีเร่งด่วนอย่างยิ่งซึ่งมีเหตุอันควรไม่อาจรอได้ การสอบคำให้การผู้ต้องหาจึงไม่ชอบด้วยมาตรา 134/2 ประกอบมาตรา 133 ทวิ แต่ไม่ทำให้การสอบสวนเสียไปทั้งหมด เพียงแต่ทำให้คำให้การของผู้ต้องหาไม่อาจรับฟังเป็นพยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของผู้ต้องหาได้เท่านั้นตามมาตรา 134/4 วรรคสาม

ส่วนการแจ้งข้อหาให้ผู้ต้องหาทราบตามมาตรา 134 นั้น เพื่อให้ผู้ต้องหาทราบว่า การกระทำของผู้ต้องหาเป็นความผิดและเพื่อให้ผู้ต้องหาเข้าใจถึงการกระทำของผู้ต้องหา โดยไม่ต้องแจ้งข้อหาทุกกระทงความผิดเมื่อพนักงานสอบสวนได้แจ้งข้อหาแก่ผู้ต้องหาในความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายแก่กายอันเป็นหลักแห่งความผิดแล้วก็ไม่จำต้องแจ้งข้อหาความผิดอันเกี่ยวพันกันด้วยอีก ดังนั้น แม้พนักงานสอบสวนจะไม่ได้แจ้งข้อหาความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัส แต่เมื่อสอบสวนแล้วปรากฏว่าการกระทำของผู้ต้องหาเป็นความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัส ก็ถือว่ามีการสอบสวนในข้อหาดังกล่าวแล้ว พนักงานอัยการจึงมีอำนาจฟ้องผู้ต้องหาในความผิดฐานทำร้ายร่างกายผู้อื่นเป็นเหตุให้ได้รับอันตรายสาหัสได้ไม่ต้องห้ามตามมาตรา 120 (

...................................

แนวคำพิพากษาฎีกาที่น่าสนใจ

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 7475/2553 

ร้อยตำรวจเอก ส.เป็นข้าราชการตำรวจซึ่งมียศตั้งแต่ชั้นนายร้อยตำรวจตรีขึ้นไป มีอำนาจสอบสวนความผิดอาญาซึ่งได้เกิดขึ้นภายในเขตอำนาจของตนตาม ป.วิ.อ.มาตรา 18 วรรคหนึ่ง แม้ระหว่างสอบสวนจะมีพนักงานสอบสวนซึ่งไม่มีอำนาจสอบสวนร่วมนั่งฟังอยู่ด้วยก็ไม่ทำให้การสอบสวนนั้นเสียไป เมื่อพันตำรวจโท น. ได้รับคำสั่งแต่งตั้งให้เป็นพนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบ พันตำรวจโท น. ย่อมมีอำนาจสอบสวนก่อนร้อยตำรวจเอก ส. โอนสำนวนการสอบสวน และหลังจากนั้นร้อยตำรวจเอก ศ. ยังคงมีอำนาจสอบสวนเพื่อช่วยเหลือพันตำรวจโท น. ได้ ดังนั้น การสอบสวนคดีนี้ชอบด้วยกฎหมาย พนักงานอัยการมีอำนาจฟ้องตาม ป.วิ.อ. มาตรา 120

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 5982/2550

ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 18 พนักงานสอบสวนมีอำนาจสอบสวนความผิดอาญาซึ่งได้เกิดในเขตอำนาจของตน หรือผู้ต้องหามีที่อยู่ หรือถูกจับภายในเขตอำนาจของตน นอกจากสามกรณีดังกล่าวแล้วพนักงานสอบสวนจะมีอำนาจสอบสวนต่อเมื่อมีการอ้างหรือเชื่อว่าความผิดนั้นได้เกิดภายในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนนั้น หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือพนักงานสอบสวนเข้าใจหรือมีความเชื่อเกี่ยวกับที่เกิดเหตุว่าความผิดได้เกิดภายในเขตอำนาจของตน ซึ่งผิดพลาดคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงที่ความผิดไม่ได้เกิดในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวน แต่ได้เกิดในสถานที่อื่นนอกเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนนั้น

บริเวณถนนสายบ้านร่องบง - บ้านติ้วที่จ่าสิบตำรวจ ม. กับพวกตั้งจุดตรวจชั่วคราว และจุดที่พบถุงบรรจุเมทแอมเฟตามีนเป็นถนนนอกเขตชุมชน ตลอดแนวถนนไม่มีป้ายหรือสิ่งปลูกสร้างใดแสดงให้ปรากฏว่าบริเวณดังกล่าวอยู่ในเขตท้องที่หมู่บ้านหรือตำบลใด จ่าสิบตรวจ ม. กับพวกผู้ร่วมจับกุมเป็นเจ้าพนักงานตำรวจสถานีตำรวจภูธรตำบลบ้านติ้ว ย่อมต้องมีความเชื่อว่าบริเวณที่ตั้งจุดตรวจอยู่ในเขตอำนาจรับผิดชอบของสถานีตำรวจภูธรตำบลบ้านติ้ว แม้จำเลยจะโยนเมทแอมเฟตามีนทิ้งในเขตตำบลบ้านหวาย แต่จ่าสิบตำรวจ ม. ก็พบเห็นการกระทำความผิดในเขตตำบลบ้านติ้วและเรียกให้จำเลยหยุดที่จุดตรวจต่อเนื่องกัน จึงเป็นกรณีที่เจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมเชื่อว่าเหตุเกิดและจำเลยถูกจับในท้องที่ตำบลบ้านติ้ว เมื่อจ่าสิบตำรวจ ม. นำจำเลยพร้อมเมทแอมเฟตามีนส่งมอบให้แก่พันตำรวจตรี ป. ย่อมทำให้พันตำรวจตรี ป. เชื่อว่าความผิดได้เกิดขึ้นและจำเลยถูกจับภายในเขตอำนาจของตน พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรตำบลบ้านติ้วย่อมมีอำนาจสอบสวนได้ ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 18

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1756/2550

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้งสองร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย 570 เม็ด และจำหน่ายเมทแอมเฟตามีนดังกล่าว 70 เม็ด แก่ผู้มีชื่อ และโจทก์นำสืบว่า เจ้าพนักงานตำรวจจับจำเลยทั้งสองพร้อมยึดเมทแอมเฟตามีน 500 เม็ด และจับพวกจำเลยเจ็ดคน พร้อมยึดเมทแอมเฟตามีนที่บุคคลทั้งเจ็ดซื้อจากจำเลยทั้งสองคนละ 10 เม็ด ได้ที่บ้านจำเลยที่ 2 ซึ่งอยู่ในท้องที่สถานที่ตำรวจนครบาลแสมดำ การมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายและการจำหน่าย จึงเกิดในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลแสมดำทั้งสิ้น และโจทก์มิได้ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 ร่วมกระทำความผิดกับพวกจำเลยอีก 2 คนที่ถูกจับในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลบางบอน การกระทำของจำเลยที่ 1 ก็มิใช่ความผิดต่อเนื่องและกระทำต่อเนื่องกันในท้องที่ต่าง ๆ เกินกว่าท้องที่หนึ่งขึ้นไปตาม ป.วิ.อ. มาตรา 19 (3) จึงอยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจนครบาลแสมดำตามมาตรา 18 วรรคสอง ประกอบมาตรา 2 (6) มิใช่อยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจนครบาลบางบอนที่สอบสวนคดีนี้ โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องตามมาตรา 120

เมทแอมเฟตามีนของกลางเป็นยาเสพติดให้โทษในประเภท 1 ซึ่งพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ.2522 มาตรา 102 บัญญัติให้รับเสียทั้งสิ้น ทั้งเป็นทรัพย์ที่ผู้ใดทำหรือมีไว้เป็นความผิดซึ่งประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 32 บัญญัติให้ริบเสียทั้งสิ้นไม่ว่าเป็นของผู้กระทำความผิดและมีผู้ถูกลงโทษตามคำพิพากษาหรือไม่ จึงต้องริบเมทแอมเฟตามีนของกลางตามบทบัญญัติดังกล่าว แม้โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องก็ตาม

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1756/2550

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้งสองร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่าย และจำหน่ายเมทแอมเฟตามีนดังกล่าวแก่ผู้มีชื่อหลายคน เจ้าพนักงานตำรวจจับจำเลยทั้งสองพร้อมยึดเมทแอมเฟตามีน และจับ ศ. อ. ณ. น. ภ. จ. และ ห. พร้อมยึดเมทแอมเฟตามีนที่บุคคลทั้งเจ็ดซื้อจากจำเลยทั้งสองได้ที่บ้านจำเลยที่ 2 ซึ่งอยู่ในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลแสมดำ การมีเมทแอมเฟตามีนไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายและการจำหน่ายเมทแอมเฟตามีน จึงเกิดในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลแสมดำทั้งสิ้น และโจทก์มิได้ฟ้องว่าจำเลยที่ 1 ร่วมกระทำความผิดกับ ส. และ ร. ดังนั้น แม้ ส. และ ร. ถูกจับในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลบางบอน การกระทำของจำเลยที่ 1 ก็หาใช่ความผิดที่เป็นความผิดต่อเนื่องและกระทำต่อเนื่องกันในท้องที่ต่าง ๆ เกินกว่าท้องที่หนึ่งขึ้นไปตาม ป.วิ.อ. มาตรา 19 (3) ไม่ แต่การกระทำของจำเลยที่ 1 ปรากฏชัดแจ้งว่าเกิดในท้องที่สถานีตำรวจนครบาลแสมดำซึ่งอยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจนครบาลแสมดำตาม ป.วิ.อ. มาตรา 18 วรรคสอง ประกอบมาตรา 2 (6) ที่จะเป็นผู้สอบสวน มิใช่อยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจนครบาลบางบอนที่สอบสวน โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องตาม ป.วิ.อ. มาตรา 120 เมื่อการสอบสวนไม่ชอบด้วยกฎหมายเป็นเหตุอยู่ในส่วนลักษณะคดี ศาลฎีกาพิพากษาตลอดไปถึงจำเลยที่ 2 ที่ถอนฎีกาไปแล้วได้ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 213 ประกอบมาตรา 225

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2529/2549 

การสอบสวนที่บัญญัติไว้ใน ป.วิ.อ. มาตรา 120 ต้องสอบสวนโดยพนักงานสอบสวนที่ระบุไว้ใน ป.วิ.อ. มาตรา 2 (6) ประกอบมาตรา 18 เมื่อเหตุที่อ้างว่าจำเลยจำหน่ายเมทแอมเฟตามีนของกลางแก่ ส. เกิดที่บ้านในอำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร โดยไม่ปรากฏว่าจำเลยกับ ส. ร่วมกันมีเมทแอมเฟตามีนของกลางไว้ในครอบครองเพื่อจำหน่ายภายหลังจากนั้นอีกในประการใด ท้องที่ซึ่งจำเลยถูกจับก็อยู่ภายในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอเมืองกำแพงเพชร และไม่ปรากฏเหตุอื่นตาม ป.วิ.อ. มาตรา 18 วรรคหนึ่ง ที่จะทำให้พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอปางศิลาทองมีอำนาจสอบสวนได้ ทั้งถือไม่ได้ว่าเป็นการทำการแทนพนักงานสอบสวนผู้มีอำนาจตามที่ ป.วิ.อ. มาตรา 128 บัญญัติไว้ การสอบสวนจำเลยโดยพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอปางศิลาทองจึงเป็นการสอบสวนที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และไม่เป็นการสอบสวนตามที่ระบุไว้ใน ป.วิ.อ. มาตรา 120 โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้อง ปัญหาดังกล่าวเป็นข้อกฎหมายที่เกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย แม้ว่าจำเลยจะไม่ได้ยกขึ้นในศาลล่างทั้งสอง ศาลฎีกาก็มีอำนาจยกขึ้นอ้างได้ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 195 วรรคสอง ประกอบมาตรา 225

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 582/2549

เหตุคดีนี้เกิดในพื้นที่อำเภอเมืองอำนาจเจริญซึ่งอยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอเมืองอำนาจเจริญ มิได้เกิดในเขตอำนาจสอบสวนของสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญจึงไม่มีอำนาจสอบสวนความผิดซึ่งได้เกิดขึ้นในคดีนี้ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 18 วรรคหนึ่ง ข้อที่โจทก์อ้างในฎีกาว่าเป็นกรณีพยานโจทก์ผู้จับกุมไม่แน่ใจว่าการกระทำผิดอาญาได้กระทำในท้องที่ใดระหว่างหลายท้องที่ พนักงานสอบสวนในท้องที่หนึ่งท้องที่ใดที่เกี่ยวข้องมีอำนาจสอบสวนได้ตาม ป.วิ.อ. มาตรา 19 นั้น หมายความเฉพาะเมื่อสภาพการกระทำผิดอาญานั้นเองเป็นที่ประจักษ์ชัดอยู่ในตัวว่า เป็นการไม่แน่ว่ากระทำขึ้นในท้องที่ใดในระหว่างหลายท้องที่ต่างเขตอำนาจสอบสวน มิได้หมายความถึงกรณีที่ตัวพนักงานสอบสวนหรือผู้จับกุมสับสนในเรื่องพื้นที่เขตอำนาจของตนเสียเอง ทั้งที่เป็นการแน่นอนแล้วว่าความผิดนั้นได้กระทำในท้องที่ใด เมื่อพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญยังขืนสอบสวนความผิดนี้ การสอบสวนนั้นจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย ถือได้ว่าคดีนี้ไม่มีการสอบสวน เมื่อยังมิได้มีการสอบสวนในความผิดนั้น โจทก์จึงต้องห้ามมิให้ฟ้องคดีต่อศาลตาม ป.วิ.อ. มาตรา 120

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6142/2548

ข้อเท็จจริงได้ความว่าเจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมพบความผิดเกิดขึ้นในที่เกิดเหตุและจับกุมจำเลยในที่เกิดเหตุ ซึ่งเป็นเขตอำเภอเลิงนกทา จึงเป็นกรณีที่เจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมและพนักงานสอบสวนทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับที่เกิดเหตุโดยชัดแจ้งแล้ว ไม่มีข้ออ้าง ข้อสงสัยหรือความเชื่อเกี่ยวกับที่เกิดเหตุที่คลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงประการใด ข้ออ้างของโจทก์ที่ว่าเจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมและพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญทำการจับกุมและทำการสอบสวนเพราะเชื่อโดยสุจริตว่าที่เกิดเหตุอยู่ในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวน เป็นกรณีที่อ้างว่าพนักงานสอบสวนอ้าง หรือเชื่อหรือเข้าใจว่าเขตอำนาจของพนักงานสอบสวนครอบคลุมไปถึงที่เกิดเหตุ หรือกล่าวอีกนัยหนึ่งคือพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญไม่รู้ว่าเขตอำนาจสอบสวนของตนครอบคลุมเขตพื้นที่เพียงใด ไม่ใช่กรณีที่พนักงานสอบสวนอ้างหรือเชื่อว่าความผิดได้เกิดในเขตอำนาจของตน ซึ่งพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญมีอำนาจสอบสวนได้ตามที่บัญญัติใน ป.วิ.อ. มาตรา 18 วรรคหนึ่ง เมื่อจำเลยไม่ใช่ผู้มีที่อยู่หรือถูกจับในเขตอำเภอไทยเจริญ ซึ่งเป็นเขตอำนาจสอบสวนของพนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญ พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญจึงไม่มีอำนาจสอบสวนและมีผลห้ามโจทก์ฟ้องคดีตาม ป.วิ.อ. มาตรา 120

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 6142/2548

ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 18 วรรคหนึ่ง พนักงานสอบสวนมีอำนาจสอบสวนความผิดอาญาซึ่งได้เกิดในเขตอำนาจของตน หรือผู้ต้องหามีที่อยู่หรือถูกจับภายในเขตอำนาจของตน นอกจากสามกรณีดังกล่าวแล้วพนักงานสอบสวนจะมีอำนาจสอบสวนต่อเมื่อมีการอ้างหรือเชื่อว่าความผิดนั้นได้เกิดภายในเขตอำนาจของตนโดยพนักงานสอบสวนเข้าใจหรือมีความเชื่อว่าความผิดได้เกิดภายในเขตอำนาจของตน ซึ่งผิดพลาดคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริงที่ความผิดไม่ได้เกิดในเขตอำนาจของพนักงานสอบสวน แต่ได้เกิดในสถานที่อื่น

เจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมพบความผิดเกิดขึ้นในที่เกิดเหตุและจับกุมจำเลยในที่เกิดเหตุซึ่งอยู่ในเขตอำเภอเลิงนกทา จึงเป็นกรณีที่เจ้าพนักงานตำรวจผู้จับกุมและพนักงานสอบสวนทราบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับที่เกิดเหตุโดยชัดแจ้งแล้ว ไม่มีข้ออ้าง ข้อสงสัยหรือความเชื่อเกี่ยวกับที่เกิดเหตุที่คลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง ไม่ใช่กรณีที่พนักงานสอบสวนอ้างหรือเชื่อว่าความผิดได้เกิดในเขตอำนาจของตนซึ่งอยู่ในเขตอำเภอไทยเจริญ อันจะทำให้พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญมีอำนาจสอบสวนได้ตามมาตรา 18 วรรคหนึ่ง เมื่อจำเลยไม่ใช่ผู้มีที่อยู่หรือถูกจับในเขตอำเภอไทยเจริญ พนักงานสอบสวนสถานีตำรวจภูธรอำเภอไทยเจริญจึงไม่มีอำนาจสอบสวนและมีผลห้ามโจทก์ฟ้องคดีตามมาตรา 120

ครบถ้วนพอสมควรสำหรับเรื่องนี้ เนื้อหาส่วนบนๆจะเป็นหลักการเสียส่วนใหญ่ ต้องทำความเข้าใจให้ดี ส่วนคำพิพากษาฎีกานั้นเป็นแต่เพียงตัวอย่างการปรับใช้กฎหมายของศาลเท่านั้น แต่ถ้ามีเวลาอ่านก็จะทำให้เข้าใจมากขึ้นครับ

...........................................................

เฉลิมวุฒิ สาระกิจ

น.บ.(เกียรตินิยมอันดับ 1) น.บ.ท., 

อาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

กฎหมายอาญาภาคทั่วไป เฉลิมวุฒิ สาระกิจ www.mebmarket.com กฎหมายอาญาเบื้องต้น คำอธิบายกฎหมายอาญา ภาคทั่วไป อ่านเข้าใจง่าย ใช้เวลาไม่นานในการอ่านก็เข้าใจกฎหมายอาญาได้

108 คำถามกฎหมายอาญา เฉลิมวุฒิ สาระกิจ www.mebmarket.com หนังสือ 108 คำถามกฎหมายอาญา เล่มที่ 1 (ภาคทั่วไป) จัดทำขึ้นมาโดยผู้เขียนประสงค์จะให้นิสิต นักศึกษำ รวมถึงผู้ที่สนใจกฎหมายอาญาภาคทั่วไปได้ทบทวนความรู้เกี่ยวกับ กฎหมายอำญาภาคทั่วไป ซึ่งคำถามทั้งหมดครอบคลุมเนื้อหา กฎหมายอำญาภาคทั่วไป เป็นการเรียนกฎหมายอาญาโดยอาศัยการถามตอบ เมื่ออ่านครบแล้วจะทำให้เข้าใจกฎหมายอาญา โดยที่ไม่รู้สึกเหมือนอ่านตำรา

ความผิดต่อชีวิตและร่างกาย เฉลิมวุฒิ สาระกิจ www.mebmarket.com คำอธิบายกฎหมายอาญาภาคความผิด ความผิดต่อชีวิตและร่างกาย เช่น ความผิดฐานฆ่าคนตายโดยเจตนา ความผิดฐานฆ่าคนตายโดยไม่เจตนา ความผิดฐานฆ่าคนตายโดยประมาท ความผิดฐานทำร้ายร่างกาย ความผิดฐานทำร้ายร่างกายสาหัส

ถามตอบวิอาญา เล่ม 1 เฉลิมวุฒิ สาระกิจ www.mebmarket.com ถามตอบวิอาญา เนื้อหากระบวนยุติธรรมทางอาญาก่อนถึงชั้นศาล หลักการสำคัญในทางอาญา ขั้นตอนการดำเนินคดีอาญา ผู้เสียหาย อำนาจสอบสวน อำนาจฟ้องคดี การระงับคดีอาญา การจับ ขัง จำคุก ค้น ปล่อย

กฎหมายสำหรับสอบตำรวจ เฉลิมวุฒิ สาระกิจ www.mebmarket.com หนังสือเล่มนี้มีลักษณะเป็นคำอธิบายกฎหมาย ไม่ใช่หนังสือเรียบเรียงกฎหมายที่มีแต่ตัวบทกฎหมาย พระราชบัญญัติ เนื้อหาครอบคลุม 3 วิชาหลักสำหรับการสอบตำรวจ คือ กฎหมายอาญาภาคทั่วไป กฎหมายอาญาภาคความผิด กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และกฎหมายพยานหลักฐาน