ผู้มีสิทธิยื่นคำร้องขอให้บังคับจำเลยให้ค่าสินไหมทดแทน ตาม ป.วิ.อาญา ม.44/1

ผู้มีสิทธิยื่นคำร้องขอให้บังคับจำเลยให้ค่าสินไหมทดแทน ตาม ป.วิ.อาญา ม.44/1

ถามตอบวิอาญา เนื้อหาคลอบคลุม หลักการสำคัญในทางอาญา ขั้นตอนการดำเนินคดีอาญา ผู้เสียหาย อำนาจสอบสวน อำนาจฟ้องคดี การระงับคดีอาญา การจับ ขัง จำคุก ค้น ปล่อย การฟ้องคดี การพิจารณาคดีในศาล การพิพากษา อุทธรณ์ฎีกา

          ในการกระทำความผิดอาญาบางฐานความผิด อาจเป็นเหตุให้ผู้กระทำผิดนั้นเกิดความรับผิดทางอาญาขึ้นและในขณะเดียวกันก็มีความรับผิดทางแพ่งด้วย ซึ่งผู้กระทำความผิดจำต้องรับโทษในทางอาญา และก็ต้องรับผิดอันเป็นการละเมิดทางแพ่งต่อผู้เสียหายอีกด้วย คดีที่เป็นความผิดทางอาญาและก่อให้เกิดสิทธิเรียกร้องทางแพ่งนี้เราเรียกว่า “คดีแพ่งเกี่ยวเนื่องคดีอาญา”

          พิจารณาตัวอย่าง

            นายแดงได้ลักรถยนต์ของนายดำ ไปขายที่ชายแดนพม่า เมื่อนายแดงเอารถยนต์ที่ลักมาได้ข้ามไปขายยังฝั่งพม่า ขากลับนายแดงถูกตำรวจจับได้

            ดังนี้ นายดำย่อมเป็นผู้เสียหาย ตาม ป.วิอาญา ม.2(4) ในความผิดฐานลักทรัพย์ และการกระทำความผิดของนายแดงนอกจากเป็นความผิดฐานลักทรัพย์ในทางอาญาแล้ว ยังเป็นการทำละเมิดต่อนายดำ อันก่อให้เกิดสิทธิเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนแก่นายดำอีกด้วย คดีลักทรัพย์จึงเป็น “คดีแพ่งเกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา” นายดำย่อมมีสิทธิในการดำเนินดคีอาญาและแพ่งไปพร้อมกันได้ ตาม ป.วิอาญา ม.40

            เช่น หากนายดำได้ไปร้องทุกข์ต่อพนักงานสอบสวนว่ารถได้ถูกคนร้ายลักไป พนักงานสอบสอบได้ทำการสอบสวนจนจับกุมนายแดงได้ อัยการได้ฟ้องนายแดงต่อศาลในความผิดฐานลักทรัพย์ ซึ่งเป็นคดีที่ผู้เสียหายมีสิทธิจะเรียกทรัพย์สินคืนหรือราคาที่เขาสูญไปเนื่องจากการกระทำผิดคืน เมื่อพนักงานอัยการยื่นฟ้องคดีอาญา ก็ให้เรียกทรัพย์สินหรือราคาแทนผู้เสียหายด้วย ตาม ป.วิอาญา ม.43 และหากนายดำได้รับบาดเจ็บต้องเสียค่ารักษาพยาบาลรวมถึงค่าเสียหายในทางทรัพย์สิน นายดำมีสิทธิที่จะยื่นคำร้องขอให้ศาลบังคับให้จำเลยชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตน ตาม ป.วิอาญา ม.44/1 อีกด้วย

            แต่หากปรากฎว่า นายดำได้ทำประกันภัยชั้น 1 ไว้กับ บ.ปลอดภัยประกันภัย ซึ่งคุ้มครองกรณีรถที่เอประกันไว้หายเนื่องจากถูกขโมยด้วย เมื่อรถนายดำถูกขโมย นายดำจึงเรียกร้องให้ผู้รับประกันภัยชดใช้เงินตามสัญญาประกันภัย เมื่อ บ.ปลอดภัยประกันภัย ได้ชดใช้เงินตามสัญญาประกันภัยไปแล้ว ย่อมรับช่วงสิทธิของนายดำในการฟ้องร้องเรียกค่าสินไหมทดแทนจากนายแดงผู้ทำละเมิด

ถามตอบวิอาญา เนื้อหาคลอบคลุม หลักการสำคัญในทางอาญา ขั้นตอนการดำเนินคดีอาญา ผู้เสียหาย อำนาจสอบสวน อำนาจฟ้องคดี การระงับคดีอาญา การจับ ขัง จำคุก ค้น ปล่อย การฟ้องคดี การพิจารณาคดีในศาล การพิพากษา อุทธรณ์ฎีกา

            มีปัญหาว่า เมื่อพนักงานอัยการฟ้องนายแดงต่อศาลในความผิดฐานลักทรัพย์ บ.ปลอดภัยประกันภัยซึ่งได้รับช่วงสิทธิมาจากนายดำผู้เสียหายในความผิดฐานลักทรัพย์ จะยื่นคำร้องให้ศาลที่พิจารณาคดีอาญาขอให้บังคับจำเลยให้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตน ตาม ป.วิอาญา ม. 44/1 ได้หรือไม่

            มาตรา 44/1 ในคดีที่พนักงานอัยการเป็นโจทก์ ถ้าผู้เสียหายมีสิทธิที่จะเรียกเอาค่าสินไหมทด แทนเพราะเหตุได้รับอันตรายแก่ชีวิต ร่างกาย จิตใจ หรือได้รับความเสื่อมเสียต่อเสรีภาพในร่างกายชื่อเสียง หรือได้รับความเสียหายในทางทรัพย์สินอันเนื่องมาจากการกระทำความผิดของจำเลย ผู้เสียหายจะยื่นคำร้องต่อศาลที่พิจารณาคดีอาญาขอให้บังคับจำเลยให้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตนก็ได้

ในประเด็นนี้ศาลได้วินิจฉัยไว้ดังนี้

            คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 880/2555 จำเลยลักรถจักรยานยนต์ของผู้เสียหายที่ 2 ขณะอยู่ในความครอบครองของผู้เสียหายที่ 1 ผู้เสียหายทั้งสองจึงเป็นบุคคลผู้ได้รับความเสียหายเนื่องจากการกระทำความผิดฐานลักทรัพย์ เป็นผู้เสียหายตามความหมายแห่ง ป.วิ.อ. มาตรา 2 (4) และมีสิทธิเรียกร้องทรัพย์สินคือรถยนต์หรือราคารถยนต์ที่ผู้เสียหายสูญเสียไปเนื่องจากการกระทำผิดดังกล่าวคืนได้ แต่ผู้ร้องซึ่งเป็นผู้รับประกันภัยรถยนต์ของผู้เสียหายที่ 2 มิใช่ผู้ได้รับความเสียหายเนื่องมาจากการกระทำผิดฐานลักทรัพย์ของจำเลยโดยตรง เพียงแต่อ้างสิทธิในฐานะผู้รับประกันภัยรถยนต์ที่ถูกจำเลยลักไป ซึ่งได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหายที่ 2 ผู้รับประโยชน์ตามสัญญาประกันภัยและมาใช้สิทธิไล่เบี้ยเอาจากจำเลยเท่านั้น ความเสียหายของผู้ร้องที่อ้างว่าได้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนไปนั้นจึงเกิดขึ้นจากความรับผิดตามสัญญาประกันภัย มิใช่เกิดจากการกระทำผิดฐานลักทรัพย์ซึ่งเป็นการกระทำละเมิดของจำเลย ผู้ร้องจึงไม่มีสิทธิยื่นคำร้องขอให้จำเลยชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้ร้องได้

          เพราะฉะนั้น ผู้เสียหายที่จะมีสิทธิยื่นคำร้องให้ศาลที่พิจารณาคดีอาญาขอให้บังคับจำเลยให้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตน ตาม ป.วิอาญา ม. 44/1 นั้นหมายถึง ผู้เสียหายตาม ป.วิอาญา ม.2(4) รวมถึงผู้มีอำนาจจัดการทานตาม ม.4, ม.5และ ม.6 เท่านั้น

...............................................

เฉลิมวุฒิ สาระกิจ

อาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา

ถามตอบวิอาญา เนื้อหาคลอบคลุม หลักการสำคัญในทางอาญา ขั้นตอนการดำเนินคดีอาญา ผู้เสียหาย อำนาจสอบสวน อำนาจฟ้องคดี การระงับคดีอาญา การจับ ขัง จำคุก ค้น ปล่อย การฟ้องคดี การพิจารณาคดีในศาล การพิพากษา อุทธรณ์ฎีกา