กฎหมายอาญาจะย้อนหลังได้หรือไม่

2. กฎหมายอาญาจะย้อนหลังได้หรือไม่

กฎหมายอาญาจะย้อนหลังเป็นผลร้ายมิได้ เนื่องจากกฎหมายอาญาเป็นกฎหมายที่จำกัดสิทธิและเสรีภาพของบุคคล ดังนั้นจึงควรมีที่จะหลักประกันให้กับคนในสังคมได้ทราบก่อนว่ากฎหมายอาญามีว่าอย่างไร การกระทำใดบ้างที่กฎหมายห้ามหากฝ่าฝืนจะต้องรับโทษ เพื่อที่จะให้คนในสังคมได้ตระหนักว่าหากมีการฝ่าฝืนกฎหมายที่บัญญัติไว้แล้ว ย่อมต้องได้รับโทษ ดังนั้นหากตอนที่กระทำไม่มีกฎหมายบัญญัติไว้เป็นความผิด เขาย่อมไม่ต้องรับผิดแม้ต่อมาจะมีกฎหมายประกาศในภายหลังให้การกระทำนั้นเป็นความผิด ซึ่งหลักการนี้อยู่ในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 2 วรรค 2 “ถ้าตามบทบัญญัติของกฎหมายที่บัญญัติในภายหลังการกระทำ เช่นนั้นไม่เป็นความผิดต่อไป และถ้าหากมีคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษแล้ว ก็ให้ถือว่าผู้นั้นไม่เคยต้องคำพิพากษาว่าได้กระทำความผิดนั้น ถ้ารับโทษอยู่ก็ให้การลงโทษนั้นสิ้นสุดลง”

                ข้อยกเว้นของหลักกฎหมายอาญาไม่มีผลย้อนหลัง ซึ่งโดยหลักแล้วกฎหมายไม่มีผลย้อนหลังแต่หากเป็นกรณีดังต่อไปนี้ถือว่ากฎหมายที่บัญญัติขึ้นภายหลังนั้นสามารถย้อนหลังได้ ดังนี้

                (1) กฎหมายย้อนหลังนั้นไม่ใช่โทษทางอาญา เช่น การเพิกถอนสัญชาติ การตัดสิทธิทางการเมือง

                (2) กฎหมายอาญาย้อนหลังได้เป็นคุณได้ ตามความในประมวลกฎหมาอาญามาตรา 2 วรรค 2