วัตถุประสงค์ของการดำเนินคดีอาญาคืออะไร

เมื่อเกิดการละเมิดต่อกฎหมายที่รัฐโดยเฉพาะกฎหมายอาญา ซึ่งเป็นกฎหมายที่เป็นเครื่องมือของรัฐในการจัดการความสงบสุขและความเรียบร้อยของสังคม ดังนั้นรัฐจึงจำเป็นจะต้องมีกระบวนการที่จะคุ้มครองความปลอดภัยและความสงบเรียบร้อยของประชาชนในรัฐไม่ให้ถูกกระทบกระเทือนจากการละเมิดต่อกฎหมายดังกล่าว ดังนั้นในแต่ละรัฐจึงมีกระบวนการในการที่จะนำตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษตามกฎหมาย เพื่อคุ้มครองประชาชนคนอื่น ๆ ให้ปลอดภัยจากการกระทำละเมิดกฎหมายอาญานั้น  กระบวนดังกล่าวเรียกว่า "กระบวนยุติธรรมทางอาญา" มีขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้

1) เพื่อปราบปรามการกระทำความผิด 

เมื่อมีความผิดเกิดขึ้นในสังคมแล้ว หากรัฐไม่ดำเนินการนำตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษตามกฎหมาย ก็จะเกิดความไม่สงบสุขและไม่ปลอดภัยต่อคนในสังคม ดังนั้นรัฐจึงให้อำนาจเจ้าหน้าที่ของรัฐในการปราบปรามการกระทำความผิดที่เกิดขึ้น โดยการจับ การค้น การควบคุมตัว การขัง เป็นต้น


2) เพื่อป้องกันการกระทำความผิดที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
การดำเนินคดีอาญากับผู้ที่กระทำความผิดตามกฎหมายนั้น เป็นการแสดงออกให้สังคมได้รับรู้ว่า หากมีการกระทำความผิดเช่นเดียวกับผู้กระทำจะต้องถูกดำเนินคดีและลงโทษตามกฎหมายเช่นเดียวกัน ซึ่งสามารถป้องกันคนที่คิดจะกระทำความผิดในอนาคตได้ และในขณะเดียวกันการดำเนินคดีกับผู้กระทำความผิดนั้น ก็จะทำให้ผู้กระทำความผิดได้ตะหนักว่า หากเขากระทำความผิดอาญาอีกเขาก็จะต้องถูกดำเนินคดีอาญาอีกเช่นกัน

3) เพื่อให้โอกาสผู้ที่ถูกกล่าวหาได้มีโอกาสในการพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตนเอง
การดำเนินคดีอาญานั้นไม่ได้มุ่งแต่จะเอาตัวผู้กระทำความผิดมาลงโทษตามกฎหมายเท่านั้น แต่ยังเปิดโอกาสให้ผู้ที่ถูกกล่าวหาว่าได้กระทำความผิดได้มีโอกาสต่อสู้คดีได้อย่างเต็มที่ ไม่ว่าจะเป็นชั้นสอบสวน ชั้นศาล กฎหมายได้กำหนดสิทธิของผู้ต้องหา จำเลย ว่ามีสิทธิในการต่อสู้คดีอย่างไรบ้าง เช่น สิทธิในการได้รับการปล่อยชั่วคราว สิทธิในการมีทนายความเพื่อช่วยเหลือ สิทธิในการอุทธรณ์หรือฎีกาคำพิพากษาของศาล เป็นต้น ทั้งนี้สิทธิตามกฎหมายมีขึ้นมาเพื่อให้ผู้ที่กล่าวหาได้มีโอกาสต่อสู้คดีและพิสูจน์ว่าตนเองไม่ได้กระทำความผิดนั่นเอง

การดำเนินคดีอาญากับการดำเนินคดีแพ่งมีความเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
การดำเนินคดีอาญานั้นเมื่อมีการกระทำความผิดตามกฎหมายอาญากฎหมายอาญาเกิดขึ้น รัฐสามารถใช้อำนาจตามกฎหมายได้ทันที ไม่ต้องไปฟ้องคดีให้ศาลตัดสินก่อน เช่น นายแดงกำลังทำร้ายร่างกายนายดำอยู่ ตำรวจสามารถจับนายแดงได้ทันที ไม่ต้องไปฟ้องศาลก่อน แต่หากมีการกระทำผิดกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ เช่น มีการผิดสัญญาเกิดขึ้น คู่สัญญาอีกฝ่ายหนึ่งไม่สามารถที่จะใช้อำนาจได้เอง จะต้องไปฟ้องคดีต่อศาลเพื่อให้ศาลบังคับให้ฝ่ายที่ผิดสัญญาปฏิบัติตามสัญญา หรือกรณีละเมิดก็จะบังคับให้อีกฝ่ายหนึ่งชดใช้ค่าสินไหมทดแทนทันทีเลยไม่ได้

การดำเนินคดีอาญานั้นเป็นการบังคับให้เป็นไปตามโทษทางอาญา ซึ่งซึ่เป็นโทษที่บังคับกับเนื้อตัวร่างกาย หรือทรัพย์สินของผู้กระทำความผิด ซึ่งหากมีการกระทำผิดอาญาเกิดขึ้น เป็นโทษที่กระทบต่อสิทธิและเสรีภาพของบุคคล ย่อมนำโทษที่กำหนดไว้มาลงได้ เช่น โทษประหารชีวิต โทษจำคุก โทษปรับ หรือริบทรัพย์สิน แต่โทษทางแพ่งไม่ได้บังคับเอากับเนื้อตัวร่ายกาย เพียงแต่ฝ่ายที่ผิดหน้าที่ทางแพ่งอาจถูกอีกฝ่ายฟ้องศาลให้บังคับให้ปฏิบัติตามสัญญา หรือหากไม่ปฏิบัติก็เรียกค่าเสียหาย



อ่านต่อได้ที่ ลิ้งด้านล่างครับ