สิทธิในการมีทนายความในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง (ป.วิ.อาญา แก้ไขเพิ่มเติมล่าสุด)

เมื่อไม่นานมานี้มีการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เกี่ยวกับการจัดหาทนายความให้กับจำเลยในชั้นไต่สวนมูลฟ้องอีกด้วย โดยมีเหตุผลในการแก้ไขเพิ่มดังนี้ 

การไต่สวนมูลฟ้องในปัจจุบันยังไม่เอื้อต่อการคุ้มครองสิทธิของจำเลย เนื่องจากจำเลยอาจไม่มีทนายความ คอยช่วยเหลือและไม่สามารถแถลงให้ศาลทราบถึงข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายอันสำคัญที่ศาลควรสั่งว่าคดีไม่มีมูล และในชั้นพิจารณาคดีหากจำเลยไม่มาศาล ศาลไม่สามารถสืบพยานต่อไปได้จนกว่าจะได้ตัวจำเลยมาหรือ กรณีที่ไม่มีผู้แทนอื่นของนิติบุคคลมาดำเนินการแทนนิติบุคคลนั้นได้ ซึ่งทำให้เกิดความล่าช้าและส่งผลกระทบ ต่อหลักการอำนวยความยุติธรรมที่รวดเร็วและเป็นธรรม ตลอดจนส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นและความศรัทธา ที่มีต่อระบบศาลยุติธรรม (http:/)

     มาตรา 165/1 ในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิต หรือในคดีที่จำเลยมีอายุไม่เกินสิบแปดปีในวันที่ถูกฟ้องต่อศาล ในการไต่สวนมูลฟ้องตามมาตรา 165 ถ้าจำเลยมาศาลเมื่อใด และจำเลยไม่มีทนายความ ก็ให้ศาลตั้งทนายความให้

     ในคดีที่มีอัตราโทษจำคุก ในการไต่สวนมูลฟ้องตามมาตรา ๑๖๕ ถ้าจำเลยมาศาลเมื่อใด ให้ศาลถามจำเลยว่ามีทนายความหรือไม่ ถ้าไม่มีและจำเลยต้องการทนายความ ก็ให้ศาลตั้งทนายความให้

     ให้ศาลจ่ายเงินรางวัลและค่าใช้จ่ายแก่ทนายความที่ศาลตั้งตามมาตรานี้ โดยคำนึงถึงสภาพแห่งคดี และสภาวะทางเศรษฐกิจ ทั้งนี้ ตามระเบียบที่คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรมกำหนดโดยความเห็นชอบ จากกระทรวงการคลัง

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาที่แก้ไขเพิ่มเติมตาม มาตรา 165/1 นั้นกฎหมายคำนึงถึงสิทธิของจำเลยที่ถูกฟ้องคดี เพราะก่อนจะมีการเพิ่มมาตรานี้เข้ามา รัฐมีหน้าที่ในการจัดหาทนายความให้กับจำเลยในชั้นสอบสวน และในชั้นพิจารณาคดีเท่านั้น ดังนั้นจึงถือได้ว่ามีการเพิ่มคุ้มครองสิทธิของจำเลยที่กำลังถูกฟ้องคดีในชั้นไต่สวนมูลฟ้อง ส่วนหลักเกณฑ์ในการจัดหาทนายความก็เช่นเดียวกับในชั้นสอบสวนและในชั้นพิจารณาคดี

นอกจากสิทธิในการที่จะมีทนายความในชั้นไต่สวนมูลฟ้องแล้ว จำเลยยังมีสิทธิที่จะแถลงให้ศาลทราบข้อเท็จจริงหรือข้อกฎหมายที่อาจทำให้ศาลสั่งไม่มีมูลได้ ซึ่งเป็นสิทธิที่เพิ่มเติมเข้ามาใหม่โดยการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา http:/

     มาตรา 165/2 ในการไต่สวนมูลฟ้อง จำเลยอาจแถลงให้ศาลทราบถึงข้อเท็จจริงหรือ ข้อกฎหมายอันสำคัญที่ศาลควรสั่งว่าคดีไม่มีมูล และจะระบุในคำแถลงถึงตัวบุคคล เอกสาร หรือวัตถุที่จะสนับสนุนข้อเท็จจริงตามคำแถลงของจำเลยด้วยก็ได้ กรณีเช่นว่านี้ ศาลอาจเรียกบุคคล เอกสาร หรือวัตถุดังกล่าวมาเป็นพยานศาลเพื่อประกอบการวินิจฉัยสั่งคดีได้ตามที่จำเป็นและสมควร โดยโจทก์ และจำเลยอาจถามพยานศาลได้เมื่อได้รับอนุญาตจากศาล

      เช่น ในชั้นไต่สวนมูลฟ้องในคดีที่ราษฎรเป็นโจทก์ฟ้อง จำเลยมาศาลในวันไต่สวนมูลฟ้องได้แถลงต่อศาลว่า คดีที่เกิดขึ้นระหว่างโจทก์และจำเลยนั้นโจทก์เคยฟ้องจำเลยมาแล้ว และโจทก์ได้ถอนฟ้องไปทำให้คดีอาญาระงับ ซึ่งข้อกฎหมายดังกล่าวเป็นข้อกฎหมายสำคัญที่ศาลควรสั่งว่าคดีไม่มีมูล ทั้งนี้ เป็นการเปิดโอกาสให้จำเลยต่อสู้คดีได้ตั้งแต่ในชั้นไต่สวนมูลฟ้องซึ่งแต่เดิมเป็นเรื่องระหว่างโจทก์กับศาลเท่านั้น

ซื้อหนังสือ ถาม-ตอบ วิอาญา

​